Ιερές Μονές
Yπάρχουν 20 μονές στο Άγιο Όρος που απαγορεύεται να αυξομειωθούν. Είναι μεγάλα πολύπλοκα
κτίρια που περιβάλλονται από δυνατό τείχος με κύριο χαρακτηριστικό γνώρισμα τον Πύργο με τις επάλξεις και τις
πολεμίστρες που βοηθούσαν στην απομάκρυνση των πειρατών στα παραθαλάσσια κυρίως μοναστήρια.
Έχουμε δύο ειδών μονές:
Βασιλικές που λέγονται έτσι είτε γιατί η ίδρυση τους έγινε με εντολή και συνδρομή των Βυζαντινών αυτοκρατόρων ή γιατί επικυρώθηκε με αυτοκρατορικό χρυσόβουλο,
Πατριαρχικές και Σταυροπηγιακές γιατί συνδέθηκαν με το Πατριαρχείο Κων/πόλεως που ανέλαβε την
πνευματική περισσότερο εποπτεία τους (Πατριαρχικές) και από το σταυρό που τοποθετούσε ο Πατριάρχης ή ένας επίσκοπος στα θεμέλια πριν από την Ίδρυση τους (Σταυροπηγιακές)
Σκήτες
Μοναστικά ιδρύματα που βρίσκονται στο έδαφος των κυρίαρχων μονών, στις οποίες και ανήκουν. Είναι οργανωμένες κοινότητες
που ο κανονισμός εσωτερικής λειτουργίας τους εγκρίνεται από τη μονή. Έχουμε σκήτες ιδιόρρυθμες ή κοινόβιες.
Ιδιόρρυθμες είναι πολλές καλύβες (σπίτια) γύρω από ένα κεντρικό ναό, τον Κυριάκο. Επικεφαλής της σκήτης είναι ο Δικαίος
που εκλέγεται για ένα χρόνο. Κάθε Κυριακή και στις γιορτές οι μοναχοί πραγματοποιούν τις ακολουθίες τους στο Κυριάκο. Τις άλλες μέρες στους ναΐσκους των κελιών τους. Στις κοινοβιακές σκήτες ο Δίκαιος λέγεται Ηγούμενος και είναι ισόβιος. Τα κτίρια είναι σαν των μοναστηριών αλλά δεν μπορούν ποτέ να γίνουν μοναστήρια.
Έχουμε 12 σκήτες τις εξής:
-
Αγίας Άννας
-
Νέα Σκήτη
-
Σκήτη Καυσοκαλυ-βίων
-
Τιμίου Προδρόμου (ανήκει στη μονή Μεγίστης Λαύρας
-
Αγίου Δημητρίου
-
Αγίου Ανδρέα (Βατοπεδίου)
-
Αγίου Ιωάννου Προδρόμου (Ιβήρων)
-
Αγίου Δημητρίου του Λάκκου (Αγίου Παύλου)
-
Ευαγγελισμού της Θεοτόκου (Ξενοφώντος)
-
Αγίου Παντελεήμονος (Κουτλουμουσίου)
-
Προφήτη Ηλία (Παντοκράτορα)
-
Αγίου Παντελεήμονος ή "Βογοροδίτσα
Κελλιά & Καλύβες
Eίναι ευρύχωρα οικοδομήματα σαν αγροτικές κατοικίες,
έχουν ενσωματωμένο ναό και παραχωρούνται από την κυρίαρχη μονή σε ομάδα τριών προσώπων κατά το σύστημα της διαδοχής. Πάνω από εννιά οι μοναχοί των κελλιών δεν μπορούν να αυξηθούν. Επικεφαλής είναι ο Γέροντας και οι άλλοι είναι οι υποτακτικοί του.
Μικρότερα κτίρια που μοιάζουν με κελλιά με δική τους
εδαφική περιοχή. Παραχωρούνται από την μονή σε ένα άτομο ή σε ομάδα δύο - τριών ατόμων.
Καθίσματα & Ησυχαστήρια
Eίναι μικρές καλύβες μ' ένα μόνο μοναχό. Σε αυτά οι μοναχοί
διακρίνονται για την υψηλή τους πνευματικότητα.
Λέγονται αλλιώς και ασκητήρια ή ασκηταριά. Είναι μικρά
καθίσματα μακριά από τις μονές σε έρημους και άνοιους τόπους, σε βράχους, σε απάτητες κορφές, σε ρωγμές βράχων όπου οι μοναχοί ζουν με πολύ σκληρή άσκηση, ατέλειωτες προσευχές και νηστείες, με μεγάλες αγρυπνίες κάνοντας έτσι μια παρά πολύ αυστηρή άσκηση χωρίς εμπόδια φτάνοντας στα ανώτερα και υψηλότερα στάδια του μοναχισμού.
Μοναστικά Ιδρύματα
Tο Άγιον Όρος έχει σήμερα μοναστικά ιδρύματα που χωρίζονται σε έξι (6) κατηγορίες: τις μονές, τις σκήτες, τα κελιά, τις
καλύβες, τα καθίσματα και τα ησυχαστήρια.
